Kitle fonlaması, özellikle yeni kurulan şirketler ve KOBİ'ler için finansal kaynakların çeşitlendirilmesinde önemli bir rol oynar. Avrupa Kitle Fonlaması Tüzüğü’nden ("ECSPR") önce, AB’ye Üye Devletler’in bu alandaki yerel hukuk düzenlemeleri, sınır ötesi kitle fonlaması hizmetlerinin sağlanmasının ve AB ekonomisinin gelişmesinın önünde engellere yol açan çeşitli olumsuz sonuçlara neden oluyordu. Bu nedenle, AB düzeyinde yapılacak ve tüm Üye Devletler’de etkili olacak bir mevzuat, bu tür olumsuz etkileri azaltmak için bir zorunluluk haline gelmişti. Dahası, iç pazarda Sermaye Piyasaları Birliği'nin kurulmasına yönelik de katkı sağlayacaktı.

ECSPR'NİN KONUSU

ECSPR, esas olarak yeni kurulan şirketlerin ve KOBİ'lerin finanmana erişimini ve kitle fonlama platformlarının sınır ötesi etkinliğini hızlandırmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, yatırımcıların yüksek düzeyde korunması, piyasa disiplini, adalet, eşitlik ve şeffaflık standardı sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca operasyonel riskleri azaltmayı, aktörler arasındaki çıkar çatışmasını önlemeyi, maliyetleri ve idari yükleri azaltmayı ve mevzuatlardaki farklılıklardan kaynaklı arbitrajdan kaçınmayı amaçlamaktadır.

Özellikle ECSPR, AB içinde kitle fonlaması hizmet sağlayıcılarının (yani kitle fonlaması hizmetleri sağlayan tüzel kişilerin) yetkilendirilmesi, örgütlenmesi ve denetlenmesi açısından gerekliliklerle birlikte kitle fonlaması hizmetlerinin sağlanması ve kitle fonlaması platformlarının işletilmesine ilişkin tek tip bir kurallar dizisi içermektedir.[1] Ayrıca şeffaflık ve pazarlama iletişimleriyle ilgili gereklilikler de getirmektedir.[1]

UYGULAMA KAPSAMI

Avrupa'daki ulusal kitle fonlaması yasalarını uyumlu hale getirmeyi amaçlasa da, ECSPR yalnızca borçlanmaya dayalı ve yatırıma dayalı kitle fonlaması modellerini kapsar. ECSPR gerekçe (1) uyarınca bu modeller, kredi, menkul kıymet edinimi veya diğer kabul edilen kitle fonlaması enstrümanları olarak ortaya çıkabildiği için; fonlama yöntemlerine benzer şekilde yapılandırılabilirler. Bu modellerdeki finansal enstrümanlanlardan kaynaklanabilecek riskler ve bu enstrümanların yaratabileceğı bilgi asimetrileri nedeniyle, ECSPR yalnızca yatırım ve borçlanma tabanlı modellerde uygulanır.[2] Ancak, bağış ve ödül tabanlı modellerin finansal ürünlerle ilgilenmediği düşünülmektedir.[2] Modeller arasında yapılan bu ayrım, düzenleyici bir müdahalenin ödül ve bağış tabanlı modeller bakımından orantısız olacağının düşünülmesi nedeniyle, bunların ECSPR'den hariç tutulmasına yol açmıştır.[2]

Benzer şekilde, fatura ticareti modeli de ECSPR tarafından kapsanmamaktadır. Ancak, açıkça hariç tutulmak yerine, dolaylı olarak uygulama kapsamının dışında bırakılmıştır. ECSPR madde 1 fıkra (2) bent (a), "tüketici" proje sahiplerine sağlanan kitle fonlaması hizmetlerini ECSPR’nin uygulama kapsamından açıkça çıkarır. Bu bağlamda "Tüketici", Tüketici Kredisi Direktifi'nin 3. maddesinin (a) bendinde belirtildiği gibi anlaşılır: "bu Direktif kapsamındaki işlemlerde, kendi ticareti, işi veya mesleği dışındaki amaçlarla hareket eden gerçek kişi". Bunun nedeni, ECSPR'nin tüketicilerin değil, işletmelerin sınır ötesi fonlanmasını teşvik etmeyi amaçlaması nedeniyle (8) numaralı gerekçede sunulmuştur. Bu nedenle, borçlanma tabanlı model kitle fonlamasının en yaygın biçimi olmasına rağmen, bu modelin önemli bir alt kümesi, ulusal yasalara ve AB'nin tüketici koruma yasasına tabi olmaya devam etmektedir. Bu durum, ECSPR'nin sınırlı uygulama kapsamı nedeniyle kitle fonlamasının kapsamlı bir şekilde uyumlaştırılamadığı yönündeki eleştirilere yol açmıştır. [3]

ECSPR, bir kitle fonlaması platformu aracılığıyla fon arayan proje sahiplerine yüklenen idari yükleri ve maliyetleri azaltmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle, örneğin bir borsada halka arzı amaçlayan bir işletmeye kıyasla, proje sahiplerine ilişkin gereklilikler açısından ılımlı bir yaklaşım benimser.

Bu daha ılımlı yaklaşım, özellikle kitle fonlaması sektörünün tüketicileri kapsayıcı karakteri göz önüne alındığında, yatırımcılar için savunmasızlık riski oluşturabileceğinden, ECSPR bazı güvenlik önlemleri getirmiştir. Bu bağlamda, bir kitle fonlama işleminin ECSPR kapsamına girmesi için bir eşik tanınır: Belirli bir proje sahibinin, İzahname Tüzüğü’nün 1(3) ve 3(2) maddelerine göre prospektüs yayınlama muafiyetlerinden yararlanan arzları ile birlikte hesaplandığında, 12 aylık bir dönem içindeki 5.000.000 €’ya kadar olan arzları ECSPR kapsamındadır.[4]

ECSPR şu anda kitle fonlaması hizmet sağlayıcılarını sınır ötesi veya ulusal bazda faaliyet göstermelerine göre ayırt etmese de, madde 48(3) Komisyona, yalnızca ulusal bazda kitle fonlaması hizmetleri sağlayan kitle fonlaması hizmet sağlayıcılarına ECSPR'nin uygulanıp uygulanmayacağı konusunda bir değerlendirme yapma yetkisi vermiştir.

Burada, ECSPR uyarınca yetkilendirilmiş kitle fonlaması hizmet sağlayıcılarının, birden fazla yetkilendirilme durumundan ve aynı faaliyetler ve kişiler üzerinde farklı yasal yükümlülüklerin doğuracağı yükten kaçınmak için, MiFID II’ye tabi olmaktan muaf tutulduğunu belirtmekte fayda var.[5] Benzer şekilde, ECSPR uyarınca yetkilendirilmiş bir kitle fonlaması hizmet sağlayıcısının menkul kıymet arzı, ECSPR'nin madde 1(2)'sinin (c) bendinde belirtildiği üzere, 5.000.000 € eşiğinin altında kaldığı sürece, bir izahname yayınlama şartına tabi olmaktan muaftır.[6]

[1] Article 1(1) of ECSPR.

[2] European Commission, 2018, Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on European Crowdfunding Service Providers (ECSP) for Business, COM/2018/0113 final, 2.

[3] Ebers, M. & Quarch, B.M., "Chapter 5: EU Consumer Law and the Boundaries of the Crowdfunding Regulation" Crowdfunding and the Law edited by Ortolani, P. & Louisse, M., pending for publication, OxfordUniversity Press, Oxford 2022, available at https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3822692

[4] Point (c) of Art. 1(2) of ECSPR.

[5] Article 1 of Directive (EU) 2020/1504 of the European Parliament and of the Council of 7 October 2020 amending Directive 2014/65/EU on markets in financial instruments (Text with EEA relevance) OJ L 347.

[6] Point (k) of Art. 1(4) of Prospectus Regulation.